10 lat Lotniczego Pogotowia Ratunkowego
W maju 2010 roku przypada dziesiąta rocznica utworzenia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Jednak historia lotnictwa sanitarnego w Polsce sięga okresu międzywojnia. Bowiem już wtedy lotniczy transport sanitarny realizowany był przy użyciu samolotów wojskowych. Po drugiej wojnie światowej powstał Centralny Zespół Lotnictwa Sanitarnego i kilkanaście Zespołów Lotnictwa Sanitarnego w różnych częściach kraju. Do ich zadań należał przewóz: chorych i rannych, a także leków, krwi, szczepionek, aparatury medycznej oraz lekarzy specjalistów.
W latach 90. funkcjonowanie Zespołów Lotnictwa Sanitarnego wykazywało potrzebę przeprowadzenia gruntownych zmian. Należało rozwiązać problemy związane z finansowaniem działalności zespołów lotnictwa sanitarnego, finansowaniem bieżącej obsługi technicznej statków powietrznych, a także ujednolicić procedury operacyjne we wszystkich zespołach.
Przełomowy był rok 2000. Po koncepcji wypracowanej przez wiceministra Andrzeja Rysia, ówczesna minister zdrowia Franciszka Cegielska podjęła decyzję o likwidacji Centralnego Zespołu Lotnictwa Sanitarnego, a z jego majątku utworzono SP ZOZ Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Nowa jednostka, zgodnie z przyjętą koncepcją, rozpoczęła przejmowanie Zespołów Lotnictwa Sanitarnego z wojewódzkich struktur kolumn transportu sanitarnego i pogotowi. W dniu 15 stycznia 2001 roku proces ten się zakończył dzięki czemu powstała jednostka złożona z 12 baz z Centralą w Warszawie. Jednak główną ideą, jaka przyświecała całemu procesowi reorganizacji było ukierunkowanie działań lotnictwa sanitarnego na ratownictwo medyczne z powietrza. Dlatego też, jeszcze przed rozpoczęciem procesu przekształceń własnościowych utworzono w okresie od 1 stycznia do 8 marca 2001 roku na terenie całego kraju Śmigłowcową Służbę Ratownictwa Medycznego (HEMS – Helicopter Emergency Medical Service). W efekcie tych zmian wprowadzono jednakową gotowość do startu – do 4 minut. Każdy zespół składał się z pilota, lekarza i ratownika medycznego/pielęgniarza. Wkrótce też rozpoczęto prace nad powstaniem kabiny medycznej w śmigłowcu Mi-2, a także wprowadzono jednolity standard wyposażenia medycznego. Przez kolejne lata modernizowano śmigłowce, w szczególności wzmacniano silniki, wymieniano sprzęt latający, dokonano zakupu śmigłowca Agusta 109 Power oraz dwóch samolotów Piaggio P-180 Avanti do realizacji lotniczego transportu sanitarnego. Baza samolotowa zlokalizowana była w Szczecinie aż do roku 2009, kiedy to dzięki współpracy Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Lotniczego Pogotowia Ratunkowego i Sił Powietrznych RP przeniesiono ją na wojskową część lotniska Warszawa-Okęcie. Zlokalizowanie samolotowego zespołu transportowego w centralnej Polsce sprawiło, że łatwiej można było stworzyć stabilną kadrę pilotów i obniżyć koszty eksploatacyjne samolotów.
Miniona dekada przyniosła w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym wiele pozytywnych zmian. Poza ujednoliceniem standardów sprzętowych, medycznych, zatrudniania personelu jednostka rozwinęła się także pod względem liczby baz. Wybudowano nowy Oddział w Szczecinie (2001 r.) oraz filie w Łodzi (2004 r.), Suwałkach (2005 r.) i Płocku (2009 r.). Niebawem rozpocznie się realizacja zadania polegającego na budowie, remoncie i modernizacji baz Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Pozwoli to na wybudowanie 10 baz i Stacji Obsługi Technicznej Szczecin od podstaw oraz na gruntowną modernizację 2 baz. Całe przedsięwzięcie będzie realizowane w ramach programu operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”, który umożliwia skorzystanie z funduszy unijnych. W 2009 roku udało się również wyremontować 2 hangary: Stacji Obsługi Technicznej Warszawa i Oddziału Warszawa.
Wszystkie zmiany w infrastrukturze poza tym, że podniosą komfort pracy załóg, to również pozwolą na wprowadzenie do służby nowoczesnych śmigłowców EC-135, które wymagają nieco innych rozwiązań technicznych niż dotychczas używane Mi-2.
W 2005 roku uchwalono ustawę o ustanowieniu programu wieloletniego „Wymiana śmigłowców Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w latach 2005-2010”. Trzy lata później minister zdrowia Ewa Kopacz podpisała umowę z francusko-niemieckim konsorcjum Eurocopter na dostawę 23 nowoczesnych śmigłowców EC 135 oraz symulatora lotów dla Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Pierwsza maszyna przyleciała do Lotniczego Pogotowia Ratunkowego 7 września 2009 roku, a w grudniu 2009 r. rozpoczęła służbę w krakowskiej bazie. Do marca 2010 roku jeszcze do trzech baz wdrożono śmigłowce eurocopter – w Szczecinie, Gdańsku i Warszawie. Sukcesywnie, zgodnie z harmonogramem szkoleń pilotów i załóg, które również są elementem zawartej umowy, maszyny będą wprowadzane do kolejnych baz. Dostawy wiropłatów mają zakończyć się do końca 2010 roku.
W ramach umowy podpisanej przez ministra zdrowia i firmę Eurocopter odbywają się szkolenia dla pilotów i mechaników oraz osób zajmujących się utrzymywaniem maszyn w ciągłej zdatności do lotu. Lotnicze Pogotowie Ratunkowe będzie bowiem zajmowało się obsługą techniczną nowych śmigłowców.
W styczniu 2010 roku na warszawskim lotnisku Babice ukończono budowę Ośrodka Szkolenia Lotniczego, w którym będzie się mieścił symulator lotów do szkoleń pilotów i członków załóg HEMS. Jego odbiór planowany jest na czerwiec 2010 r. Będzie to trzeci symulator tej klasy na świecie. Szkolenia na nim są nawet pięciokrotnie tańsze niż te z wykorzystaniem śmigłowca i na pewno bezpieczniejsze.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat Lotnicze Pogotowie Ratunkowe zawarło wiele porozumień o współpracy z różnymi instytucjami, np.: Polskim Towarzystwem Leczenia Oparzeń, Polskim Towarzystwem Medycyny Ratunkowej, Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Mazurską Służbą Ratowniczą, Legionowskim WOPR, 36. Specjalnym Pułkiem Lotnictwa Transportowego, 1. Bazą Lotniczą, a także Państwową Strażą Pożarną. To ostatnie porozumienie będzie szczególnie ważne, ponieważ jego skutkiem będzie zabezpieczanie miejsc do lądowania śmigłowca w nocy, kiedy już wprowadzone zostaną 24-godzinne dyżury załóg HEMS. Od lutego 2010 r. trwają szkolenia instruktorów PSP mające przygotować ich do przyjmowania śmigłowca w miejscach, które ma wyznaczyć każda gmina w Polsce.
Do zadań Lotniczego Pogotowia Ratunkowego należy wykonywanie lotów do wypadków i nagłych zachorowań i pomoc ich ofiarom, transport pacjentów wymagających opieki medycznej pomiędzy zakładami opieki zdrowotnej, lotniczy transport medyczny poza granice kraju oraz transport do Polski obywateli naszego kraju, ofiar wypadków lub nagłych zachorowań, do których doszło poza granicami Polski.
Od początku istnienia Lotniczego Pogotowia Ratunkowego załogi śmigłowcowe i samolotowe przetransportowały prawie 55 tysięcy pacjentów.
Obecnie śmigłowce stacjonują w 17 bazach stałych rozmieszczonych w całej Polsce oraz jednej bazie sezonowej w Koszalinie uruchamianej w czasie letnich wakacji.
Nowoczesny śmigłowiec EC 135 w ciągu 23 minut jest w stanie dolecieć do miejsca wypadku oddalonego o 80-90 km w zależności od siły wiatru. Po wprowadzeniu do wszystkich baz nowe maszyny obejmą swoim zasięgiem ponad 90% obszaru Polski.